Historia wsi Luzino i okolic
Na podstawie Ksiażki profesora Gerarda Labudy "Dzieje wsi Luzino"
Opierając się na badaniach archeologicznych ocenia się, że zasiedlenie obszaru dzisiejszego Luzina i okolic nastąpiło dopiero około połowy VII wieku p.n.e. W wieku XI ukształtowała się jednolita dla całego regionu organizacja państwowa (Bolesław Krzywousty), zaczęło obowiązywać jednolite prawo zwane „prawem książęcym”, dochodzi do rozwarstwienia społecznego. Nazwa Luzino pojawia się w dokumentach w roku 1245 i ta data została przyjęta jako data powstania wsi Luzino.Powstanie okolicznych wsi Barłomina, Robakowa, Kebłowa ,Dąbrówki Tępcza,Sychowa Milwina, Strzebielina, Charwatyni nastapiło w tym samym okresie i rozwijają się w ścisłym związku z Luzinem. Pochodzenie nazwy wsi Luzino nie jest jednoznacznie ustalone,są dwie opcje. Nazwa może pochodzić od podmokłych bagnistych terenów: luźa co oznacza
błoto ,bagno,moczar. Druga opcja nazwa może pochodzić od rzeki obecnie Bolszewki pierwotnie Luzińska Struga (1680) nazwa rzeki również wywodzi się od luz – łuź, rzeka bagnista ,rzeka płynąca w bagnistym otoczeniu .Pytanie czy rzeka wzięła nazwę od wsi czy wieś od rzeki pozostaje otwarte. Między rokiem 1224-1245 wieś Luzino za zgodą księcia z nadania rycerskiego przeszła na własność żeńskiego klasztoru premonstratensek- norbertanek w Żukowie. Pozostawło w ich władaniu do rozbiorów Polski 1772 kiedy to zostało skonfiskowane i przekazane na własność króla pruskiego. Przyjmuje się, że inicjatorem budowy kościoła w Luzinie był Żukowski klasztor w latach 1224-1245.Pierwszy kościół był drewniany z wieżą , po roku 1705 ks. proboszcz Maciej Rzepczyński wybudował nowy kościół murowany z murowaną wieżą nakryty dachówką wyposażony w pięć ołtarzy i trzy dzwony. Od samego początku patronem parafii jest sw. Wawrzyniec. W roku 1354 wolą zakonu Luzino przeniesione zostało z prawa polskiego „prawa książęcego”na prawo niemieckie „prawo chełmińskie”. Wielkim wydarzeniem w dziejach wsi było uwłaszczenie ,czyli zwolnienie wszystkich posiadaczy łanów „gburskich” od pańszczyzny na rzecz folwarku i przydzielenie tychże łanów samym „gburom” jako ich prywatnej własności, następnie ograniczenie ich świadczeń tylko do podatków na rzecz państwa, samorządu wiejskiego i powiatowego. Inicjatywa reformy wyszła ze strony państwa pruskiego. W ślad za uwłaszczeniem przywrócono samorząd wiejski, reprezentowali go sołtys i ławnicy W tym samym czasie ustanowiono we wsi szkołę powszechną, najpierw 2 klasoweą
później 4 klasową oraz zaprowadzono obowiązk uczęszczania do szkoły dzieci w wieku od 7 do 14 lat. Po zakończonej klęską Niemiec I wojnie światowej i podpisaniu 28 czerwca 1919 roku traktatu pokojowego ukształtował się nowy ład w Europie, zmianie uległy nie tylko granice 
państw ale powróciła na mapę Europy Polska. Traktat wersalski nie określił jasno granic Polski .W traktacie zagwarantowano Polsce dostęp do Morza Bałtyckiego ale jaki to miał być dostęp i w jakim miejscu nie było mowy. Polska w miarę sił i możliwości wytyczała granice na zasadzie faktów dokonanych. Wykorzystując do tego siłę ,demonstrację siły, czy też aktywność lokalnej ludności. Na Kszubach było wielu zwolenników powrotu do Polski (Antoni Abraham, Wicek Rogala).Agitowali oni wśród mieszkańców o wywieranie nacisków na Komisje Graniczne za przyłączeniem konkretnych miejscowości do Polski. Odbyła się również demonstracja siły poprzez wkroczenie jednostek frontowych gen. Hallera i gen. Muscickiego na tereny obecnego powiatu wejherowskiego i puckiego. 10 lutego w obecności
gen Józefa Hallera i innych osobistości doszło do symbolicznych zaślubin Polski z Morzem Bałtyckim. Do Luzina Wojsko Polskie wkroczyło 9 lutego 1920 roku. Okres od odzyskania niepodległości poprzez lata międzywojenne, lata drugiej wojny światowej i pierwsze lata po wyzwoleniu jest bardzo trudnym i bolesnym okresem dla tych ziem. Lata władzy Ludowej niczym szczególnym nie wyróżniaja się na tle całego kraju W roku 1990 nastąpiło w Polsce odrodzenie się samorządu terytorialnego i gmina Luzino rozpoczęła nowy etap swojej długoletniej historii.
Kazimierz Kulhawik
