Administracja
Administracja publiczna to zespół organów administracyjnych i obsługujących je urzędów, powołanych do praktycznego realizowania zadań państwa. Struktura,organizacja i kompetencje administracji publicznej są bardzo skomplikowanie, wzajemnie zależne i mało zrozumiałe dla przeciętnego obywatela a wydaje się że nieraz i dla reprezentujących je urzędników. Przekonujemy się o tym w chwili gdy dotyczy to spraw wykraczających poza codzienny tok życia (działalność gospodarcza , inwestycje, wszelka gospodarka gruntami ,działalność służb i inspekcji i cała gama innych zagadnień) . Nie istnieje jeden akt prawny normujący budowę całej administracji publicznej w Polsce. Każdy nowy rząd w oparciu o większość sejmową buduje lub reformuje administrację po swojemu. Sejm na wniosek rządu uchwala ustawy regulujące funkcjonowanie administracji wskazujące jednostki powołane do wykonywania określonych zadań, precyzują ich status prawny, strukturę, tryb powoływania, nadzór, zadania i kompetencje. W Polsce administracja publiczna dzieli się na:
-
administrację rządową
-
administrację samorządową
-
administrację państwową nie podlegającą rządowi
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
2. Organy Najwyższej Izby Kontroli,
3. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,
4. Rzecznik Praw Obywatelskich,
5. Krajowa Rada Sądownictwa,
6. Organy Narodowego Banku Polskiego,
7. Centralne organy administracji podległe Sejmowi.
Administracja rządowa
Administrację rządową tworzą organy, urzędy oraz inne podmioty publiczne powołane do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej, przypisane - na mocy konstytucji i ustaw - ministrom i podległym im innym jednostkom organizacyjnym. Nie istnieje jeden akt prawny normujący budowę całej administracji rządowej w Polsce. Nowy premier formując rząd ustala liczbę ministrów i i ich kompetencje pod określone priorytety swego programu wyborczego (programu wyborczyego partii).
Administracja rządowa składa się z organów :
-
Naczelnych
-
Centralnych
-
Terenowych
-
zespolonych
-
niezespolonych
Organy naczelne to przede wszystkim Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów oraz ministrowie i szefowie komitetów wchodzący w skład Rady Ministrów, obsługiwani przez urzędy, zwane ministerstwami. Organy naczelne powoływane są przez Prezydenta RP lub przez Sejm, a ich właściwość obejmuje terytorium całego państwa. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub powierza się im odrębne zadania ("minister bez teki"). O tym, jakimi działami administracji rządowej kierują ministrowie, decyduje Prezes RM. W niektórych ministerstwach działają pełnomocnicy rządupowołanido wyodrębnionych spraw.
Organy centralne to organy jednoosobowe noszące najczęściej nazwy: prezes, przewodniczący, szef, główny inspektor, kierownik, dyrektor generalny, dyrektor. Przepisy prawa określają je jako centralne organy administracji rządowej podległe bezpośrednio organom naczelnym i przez nie nadzorowane, których właściwość obejmuje teren całego państwa. Obsługiwane są przez urzędy, a ich podstawowym zadaniem jest wykonywanie prawa. Należą do nich także komisje, czyli organy kolegialne kierowane przez przewodniczących. Centralne organy administracji rządowej podlegają Prezesowi RM, Radzie Ministrów lub odpowiednim ministrom, które to organy sprawują nad nimi nadzór
Terenowe organy administracji rządowej
Na terenie województw administrację rządową stanowią:
1. wojewodowie, którzy są przedstawicielami Rady Ministrów w terenie,
2. erenowe organy administracji rządowej zespolonej, pozostające pod zwierzchnictwem wojewody i składające się ze służb, inspekcji i straży,
3. terenowe organy administracji rządowej niezespolonej podlegające bezpośredniemu zwierzchnictwu ministrów lub centralnych organów administracji rządowej.
Przedstawiona poniżej struktura administracji rządowej odpowiada obecnemu stanowi ale jak wspominałem struktury administracji są żywe i ciągle się zmieniają .
Prezes Rady Ministrów
Ministerstwo Finansów
-
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej i dyrektorzy Urzędów Kontroli Skarbowej
-
Ośrodek Wypoczynkowo-Szkoleniowy "Bałtyk" w Jastrzebiej Górze
-
Dyrektorzy izb skarbowych oraz naczelnicy urzędów skarbowych
Ministerstwo Gospodarki
Ministerstwo Infrastruktury
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Ministerstwo Obrony Narodowej
-
Centralna Wojskowa Przychodnia Lekarska "CePeLek" - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej
-
Drukarnia Wydawnictw Specjalnych Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
-
Dyżurna Służba Operacyjna Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
-
Inspektorat Ministerstwa Obrony Narodowej do spraw Bezpieczeństwa Lotów w Poznaniu
-
Ordynariat Polowy wraz z podleglymi jednostkami organizacyjnymi
-
Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Międzynarodowych w Kosowie w Serbii i Czarnogórze, Bylej Jugoslowianskiej Republice Macedonii, Republice Albanii i Republice Bosni i Hercegowiny
-
Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Rozdzielajaco-Obserwacyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNDOF) w Syryjskiej Republice Arabskiej
-
Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Stabilizujacych w Republice Bosni i Hercegowiny, w Kosowie w Serbii i Czarnogórze, Bylej Jugoslowianskiej Republice Macedonii i Republice Albanii
-
Polski Kontyngent Wojskowy w składzie Międzynarodowych Sił Stabilizacyjnych w Republice Iraku
-
Polski Zespół Łacznikowy przy Dowództwie Sił Sojuszniczych (JFC HQ NORTH), Brunssum, Holandia
-
Polski Zespół Łacznikowy przy JHQ NORTHEAST z siedziba w Karup, Dania
-
Polskie Narodowe Przedstawicielstwo Lacznikowe przy Strategicznym Dowództwie Transformacji (HQ SACT) - Norfolk
-
Polskie Narodowe Przedstawicielstwo Wojskowe przy Kwaterze Głównej Sojuszniczych Sił Zbrojnych NATO w Europie (SHAPE) z siedziba w Mons, Belgia
-
Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk - Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk
-
Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii im. gen. Karola Kaczkowskiego
-
Wojskowy Ośrodek Farmacji i Techniki Medycznej w Celestynowie
-
Zakład Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
-
Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Gastronomicznego i Artykułów Spożywczych w Łodzi
-
Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykulów Rolno-Spożywczych
-
Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa
-
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy
-
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy
-
Państwowy Instytut Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Ministerstwo Skarbu Państwa
Ministerstwo Sportu i Turystyki
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
-
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego
-
Inspekcja Sanitarna Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
-
Instytut Technicznych Wyrobów Włókienniczych "Moratex" w Łodzi
-
Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
-
Zarząd Zasobów Mieszkaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Ministerstwo Sprawiedliwości
Ministerstwo Środowiska
Ministerstwo Zdrowia
TERENOWE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ
Urzędy Wojewódzkie
Organy rządowej administracji zespolonej:
-
Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej;
-
Komendant Wojewódzki Policji;
-
Kurator Oświaty;
-
Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny;
-
Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa;
-
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego;
-
Wojewódzki Inspektor Geodezji i Kartografii;
-
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska;
-
Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej;
-
Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych;
-
Wojewódzki Lekarz Weterynarii.
Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci wojewódzkich komend, inspektoratów, oddziałów i kuratoriów.
Organy rządowej administracji niezespolonej:
-
Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień;
-
Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej;
-
Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych;
-
Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar;
-
Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych;
-
Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej;
-
Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych;
-
Dyrektorzy urzędów morskich;
-
Dyrektorzy urzędów statystycznych;
-
Dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej;
-
Komendanci oddziałów Straży Granicznej, Komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej;
-
Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego;
-
Państwowi inspektorzy sanitarni;
-
Powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii;
-
Wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego.
Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci urzędów, izb, zarządów, komend, inspektoratów itp.
Administracja samorządowa
Administracja samorządowa to część administracji publicznej wykonywana przez ograny podziału terytorialnego tj województwo, powiat oraz gminę. Według aktualnie obowiązującego podziału terytorialnego na terenie Polski występuje 16 województw, 379 powiatów oraz 2479 gmin. Jednostki samorządu terytorialnego podlegają Prezesowi Rady Ministrów i wojwodzie Żaden urząd (miasta, gminy, powiatu, marszałkowski, wojewódzki) nie ma samoistnej władzy i możliwości podejmowania decyzji. Urzędy to struktury, które służą do realizacji zadań nałożonych ustawami na poszczególne organy administracji publicznej.Trzeba jednak pamiętać iż w strukturze terytorialno - administracyjnego podziału kraju nie ma czegoś takiego jak podległość wójta pod staroste lub marszałka. To są niezależne i samodzielne organy władzy publicznej.
Gmina
Organem władzy wykonawczej na poziomie gminy jest wójt (w gminie wiejskiej), burmistrz (w gminie wiejsko-miejskiej lub miejskiej) i prezydent (w dużych miastach). Każdy z nich jest organem jednoosobowym, w związku z tym podejmuje swoje decyzje i rozstrzygnięcia w formie zarządzeń, które są realizowane przez urząd gminy lub miasta. Struktura organizacyjna danego urzędu jest określona w regulaminie organizacyjnym badź w statucie jst (jednostka samorzadu terytorialnego). Najogólniej rzecz ujmując struktura jest następująca Wójt, któremu podlega sektretarz i skarbnik jako pierwsi po bogu. Potem , kierownicy referatów a na szarym końcu pracownicy merytoryczni. Administracja gminna zorganizowana jest w referaty na czele których stoją kierownic.Nadzór nad działalnością samorządu gminnego sprawują prezes Rady Ministrów i wojewoda a w zakresie spraw finansowych – Regionalna Izba Obrachunkowa.
Referaty na przykładzie struktury UG Luzino
1. Referat Organizacyjny
2. Referat Finansowy
3. Referat Spraw Obywatelskich
4. Referat Eksploatacyjno-Inwestycyjny
5. Referat Zagospodarowania Przestrzennego, Nieruchomości i Ochrony Środowiska
6. Referat Gospodarki Komunalnej
Powiat
Na szczeblu powiatu – urząd nazywany starostwem, służy wieloosobowemu organowi jakim jest, składający się z 3 do 5 osób, zarząd powiatu. Ponieważ jest to organ kolegialny - zamiast zarządzeń podejmuje uchwały.Struktura organizacyjna danego urzędu jest określona w regulaminie organizacyjnym badź w statucie jst (jednostka samorzadu terytorialnego). Nie należy mylić zarządu powiatu z radą powiatu oraz uchwał obu tych gremiów. Rada powiatu jest organem uchwałodawczym – stanowi lokalne prawo, zaś zarząd powiatu – organem wykonawczym.Nadzór nad działalnością samorządu powiatowego sprawują prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych – Regionalna Izba Obrachunkowa.
Wydziały, Referaty na przykladzie Powiatu Wejherowskiego
- Wydział organizacyjny
- Biuro Rady Powiatu
- Wydział Gospodarki Nieruchomościami
- Wydział Edukacji
- Wydział Organizacyjny
- Wydział Finansowy
- Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego
- Powiatowy Rzecznik Konsumentów
- Wydział Rozwoju i Programów Europejskich
- Wydział Komunikacji
- Wydział Środowiska
Województwo
Na szczeblu województwa samorządowego organem władzy wykonawczej jest kolegialny, 5-osobowy, zarząd.Pięcioosobowy zarząd, na którego czele stoi marszałek województwa, jest organem wykonawczym. Zarząd tworzą także jeden lub dwóch wicemarszałków oraz trzech lub dwóch członków zarządu. Wszyscy są wybierani przez radnych sejmiku, jednak sami nie muszą wchodzić w jego skład – mogą pochodzić spoza składu sejmiku. Zarząd województwa podejmuje uchwały, wykonywane później przez urząd marszałkowski. Nadzór nad działalnością samorządu województwa sprawują prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych – Regionalna Izba Obrachunkowa.
Na szczeblu regionu oprócz władz samorządowych, działa ponadto wojewoda – jednoosobowy organ administracji rządowej. Aparatem służącym wojewodzie do realizacji polityki rządu w terenie jest urząd wojewódzki.
Departamenty i komórki organizacyjne Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego
Pozostałe Komórki Organizacyjne Urzędu
Jak widać z powyższego decyzje podejmowane są przez organy różnych szczebli, natomiast odpowiednie urzędy służą im do przygotowywania, a później realizacji tych decyzji. Ze względu na skalę działań i odpowiedzialności poszczególnych organów administracji, często decyzje podejmowane są przez upoważnione osoby. Oznacza to, że wojewoda czy prezydent nie podejmuje konkretnego rozstrzygnięcia osobiście – robi to w jego imieniu upoważniony urzędnik. Bez względu jednak na to, kto podjął taką decyzję – ostateczna odpowiedzialność i tak spoczywa na organie administracji, z upoważnienia którego decyzja została wydana.
Administracja państwowa nie podlegająca rządowi
Administracja Prezydencka RP
Sekretariaty ministrów Kancelarii Prezydenta RP
Sekretariat Ministra Jacka Michałowskiego
Sekretariat Ministra Olgierda Dziekońskiego
Sekretariat Ministra Krzysztofa Łaszkiewicza
Sekretariat Ministra Dariusza Młotkiewicza
Sekretariat Ministra Sławomira Rybickiego
Sekretariat Ministra Jaromira Sokołowskiego
Sekretariat Minister Ireny Wóycickiej
Biura Kancelarii Prezydenta RP
Gabinet Prezydenta Dyrektor Paweł Lisiewicz
Biuro Prawa i Ustroju Dyrektor Andrzej Dorsz
Biuro Kadr i Odznaczeń Dyrektor Małgorzata Naumann
Biuro Kultury i Dziedzictwa Dyrektor Agnieszka Celeda-Honkisz
Biuro Spraw Zagranicznych Dyrektor Dorota Ostrowska -Cobas
Biuro Projektów Programowych Dyrektor Jakub Jasiński
Biuro Polityki Społecznej Dyrektor Ilona Gosk
Biuro Prasowe Dyrektor Joanna Trzaska-Wieczorek
Biuro do Spraw Wystąpień Prezydenta i Patronatów Dyrektor Jolanta Grzywacz-Borensztejn
Biuro Obsługi Organizacyjnej Prezydenta Dyrektor Janusz Strużyna
Biuro Współpracy Instytucjonalnej Dyrektor Anna Budzanowska
Biuro Listów i Opinii Obywatelskich Dyrektor Grażyna Wereszczyńska
Biuro Obywatelstw i Prawa Łaski Dyrektor Andrzej Janota
Biuro Finansowe Dyrektor Grażyna Druś
Biuro Administracyjne Dyrektor Michał Leszczyński
Biuro Ochrony i Informatyki Dyrektor Konrad Komornicki
Biuro Archiwum Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Dyrektor Janusz Kuligowski
Centrum Obsługi KP RP Dyrektor Marek Czarnecki
Doradcy etatowi
Doradcy nieetatowi