Sejm

Art. 95. Konstytucja Rzeczyposlitej Polskiej

1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.

2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.

Art. 96.

1. Sejm składa się z 460 posłów.

2. Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.

Art. 98.

1. Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje.

Funkcje Sejmu

Funkcja ustawodawcza:

Podstawowa funkcja Sejmu, polega na stanowieniu, w drodze procedury legislacyjnej, aktów prawnych – ustaw decydujących o zasadach funkcjonowania podstawowych dziedzin życia obywateli. Materią ustawową, czyli obszarem regulowanym przez ustawę, mogą być m.in.: prawa i wolności obywatelskie, organizacja i działanie najważniejszych organów państwa, system wydatków i dochodów budżetu państwa (ustawa budżetowa), prawo karne. Ponadto Sejm w drodze ustawy upoważnia Prezydenta RP do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowych. W ramach tej funkcji można także wyróżnić funkcję ustrojodawczą, tj. stanowienie norm konstytucyjnych, najważniejszych i podstawowych dla danego systemu prawa;

Funkcja kontrolna:

Druga podstawowa funkcja Sejmu, polega na możliwości samodzielnego ustalania przez Sejm stanu faktycznego w sprawach dotyczących Rady Ministrów oraz podporządkowanej mu administracji, a także podstawowych dziedzin życia społecznego i porównywania go ze stanem nakazanym przez prawo. W ramach swych uprawnień Sejm może żądać informacji w danej sprawie od członka rządu w formie pisemnej lub ustnej na posiedzeniu Sejmu lub komisji. Wniosek o przedstawienie informacji bieżącej przez członka Rady Ministrów na posiedzeniu Sejmu ma prawo złożyć klub albo grupa 15 posłów. Wynikiem tej kontroli są wyrażane przez Sejm oceny postępowania, opinie, dezyderaty i sugestie, które nie są prawnie wiążące. Konsekwencją ocen mogą być jednak takie działania, jak odwołanie danej osoby ze stanowiska państwowego, np. ministra na skutek wyrażenia w stosunku do niego wotum nieufności. W ramach realizowania funkcji kontrolnej Sejm debatuje corocznie nad wykonaniem przez rząd ustawy budżetowej, opierając się na opinii Najwyższej Izby Kontroli, a efektem dokonanej oceny jest udzielenie bądź nieudzielenie absolutorium dla rządu. Sejm rozpatruje też sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, jak również wysłuchuje corocznej informacji Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela;

Funkcja kreacyjna:

Polega na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu organów konstytucyjnych państwa oraz osób, które wchodzą w skład tych organów, a także egzekwowaniu ich odpowiedzialności.Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu, udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Ponadto Sejm, za zgodą Senatu, powołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich i Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, a na wniosek Prezydenta RP Sejm powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Sejm powołuje również członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Polityki

Organy Sejmu

Marszałek Sejmu

W polskiej tradycji parlamentarnej zasada, zgodnie z którą obradom izby poselskiej przewodniczy wybierany spośród posłów Marszałek Sejmu sięga XVI w. We współczesnym Sejmie Marszałek jest wybierany na pierwszym posiedzeniu Sejmu, spośród kandydatów zgłoszonych przez grupę co najmniej 15 posłów. Sejm dokonuje wyboru Marszałka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Wybór Marszałka Sejmu przeprowadza Marszałek Senior, powoływany przez Prezydenta RP spośród najstarszych wiekiem posłów. Symbolem władzy i godności Marszałka Sejmu jest laska marszałkowska. Poprzez trzykrotne uderzenie nią o podłogę Marszałek otwiera i zamyka obrady. Marszałka Sejmu, w zakresie przez niego określonym, zastępują wicemarszałkowie Sejmu. Nie są oni jednak, tak jak Marszałek, organami Sejmu, ponieważ nie mają żadnych własnych kompetencji.

Prezydium Sejmu

Prezydium Sejmu tworzą Marszałek i wicemarszałkowie Sejmu. Tradycyjnie skład tego kolegialnego organu Sejmu odzwierciedla zróżnicowanie polityczne izby – w Prezydium reprezentowani są zarówno posłowie ugrupowań wspierających rząd, jak również opozycja polityczna. W posiedzeniach Prezydium Sejmu bierze udział z głosem doradczym Szef Kancelarii Sejmu. Marszałek Sejmu może zaprosić na posiedzenie Prezydium Sejmu również inne osoby. Prezydium Sejmu jest drugim, obok Marszałka Sejmu, organem kierowniczym Sejmu.

Komisje Sejmowe

Komisje sejmowe są organami pomocniczymi Sejmu. Zajmują się one rozpatrywaniem i przygotowywaniem spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu oraz wyrażaniem opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka Sejmu lub Prezydium Sejmu. Chodzi w szczególności o prace legislacyjne nad projektami ustaw, czy też prace nad wnioskami kierowanymi do Sejmu. Ze względu na to, że część problemów nie może być w pełni i w sposób efektywny przedyskutowana i przeanalizowana na posiedzeniu plenarnym, konkretne rozwiązania są wypracowywane i przygotowywane w komisjach.

Konwent Seniorów

Konwent Seniorów jest organem kierowniczym Sejmu o charakterze opiniodawczym, jego rozstrzygnięcia nie są prawnie wiążące. Do najważniejszych zadań Konwentu należy opiniowanie: projektów planów prac Sejmu, projektów porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu oraz ich terminów, wniosków co do trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego posiedzenia Sejmu oraz wniosków co do wyboru przez Sejm jego organów. Uprawnienia Konwentu obejmują również opiniowanie zadań i przebiegu pracy Kancelarii Sejmu oraz innych spraw przekazanych przez Marszałka lub Prezydium Sejmu.

Senat

Art. 95. Konstytucja Rzeczyposlitej Polskiej

1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.

2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.

Art. 97.

1. Senat składa się ze 100 senatorów.

2. Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

Art. 98.

1. Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje.

Senat Rzeczypospolitej jest drugą izbą polskiego parlamentu. Powoływany jest na drodze wyborów zarządzanych przez Prezydenta w tych samych terminach co wybory do Sejmu. Ordynacja wyborcza do Senatu różni się od ordynacji sejmowej tylko zasadą większości względnej. O ile do Sejmu wchodzą posłowie według zasady proporcjonalności, o tyle za wybranych do Senatu uważa się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno najwięcej ważnych głosów. Senat liczy 100senatorów, a jego struktura organizacyjna jest bardzo podobna do struktury Sejmu. Tworzą ją Marszałek Senatu, Prezydium Senatu, Konwent Senatu i komisje senackie. Praca Senatu odbywa się podczas posiedzeń plenarnych oraz w komisjach senackich. Najczęściej przedmiotem obrad są projekty ustaw przedstawionych przez Sejm. Prace Senatu wynikają z zadań, jakie ma do zrealizowania druga z izb polskiego parlamentu

Najważniejsze zadania Senatu

- opiniowanie ustaw uchwalanych przez Sejm, wnoszenie poprawek lub odrzucanie przedstawionych ustaw w całości,
- udział w powoływaniu organów państwa – Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Krajowej Rady Sądownictwa,
- inicjatywa ustawodawcza jest konstytucyjnym prawem Senatu do tworzenianowych ustaw.

Organy Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

Marszałek Senatu reprezentuje Senat, stoi na straży jego praw i godności. Zwołuje posiedzenia Senatu i ustala projekt porządku dziennego obrad, zasięgając opinii Konwentu Seniorów. Przewodniczy obradom Senatu, udziela głosu senatorom i przeprowadza głosowanie nad uchwałą.Marszałek kieruje pracami Prezydium Senatu, przewodniczy też obradom Konwentu Seniorów. Ustala projekt budżetu Kancelarii Senatu i nadzoruje jego wykonanie. Sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Senatu. Pełni również państwowe funkcje reprezentacyjne.

Prezydium Senatu tworzą: marszałek Senatu i wicemarszałkowie. Prezydium Senatu zbiera się w zasadzie co tydzień. Na posiedzeniach ustalane są ogólne plany pracy Senatu i omawiane sprawy związane z bieżącymi pracami legislacyjnymi. Prezydium zleca komisjom senackim rozpatrzenie określonych spraw. Rozpatruje też sprawy regulaminowe związane z pracą Senatu i senatorów. Prezydium Senatu, spełniając tradycyjną rolę Senatu w opiece nad Polonią i Polakami za granicą, decyduje o podziale środków finansowych przeznaczanych z budżetu Kancelarii Senatu na pomoc dla instytucji, np. szkół, organizacji i wydawnictw polonijnych, oraz na pomoc socjalną. Wykonanie tych zadań zleca odpowiednim instytucjom, Stowarzyszeniu „Wspólnota Polska” w pierwszym rzędzie.W posiedzeniach Prezydium Senatu biorą udział z głosem doradczym: szef Kancelarii Senatu oraz osoby zaproszone przez marszałka Senatu.

Konwent Seniorów składa się z marszałka, wicemarszałków oraz senatorów – przedstawicieli klubów senackich. Poszczególne kluby oraz koła senackie mogą porozumieć się ze sobą i wydelegować wspólnego przedstawiciela do Konwentu Seniorów. W Konwencie zasiadają także przedstawiciele klubów parlamentarnych, jeżeli oprócz posłów skupiają co najmniej 7 senatorów. Na posiedzeniu Konwentu Seniorów kluby porozumiewają się w sprawach związanych z działalnością i przebiegiem prac Senatu, a więc dotyczących porządku obrad, terminów posiedzeń, wniosków co do sposobów prowadzenia dyskusji, obrad i innych spraw przedstawionych przez marszałka lub Prezydium Senatu.

Komisje Senackie Podstawowe prace Senatu toczą się w komisjach. Do nich kierowane są ustawy uchwalone przez Sejm. Komisje rozpatrują także projekty ustaw, które powstały z inicjatywy senatorów.

Zgromadzenie Narodowe

Art.114. Konstytucji RP

1. W przypadkach określonych w Konstytucji Sejm i Senat, obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu, działają jako Zgromadzenie Narodowe.

2. Zgromadzenie Narodowe uchwala swój regulamin.

  Zgromadzenia Narodowego nie należy traktować jako odrębnej izby parlamentu. Zgromadzenie nie jest „trzecią” izbą parlamentarną. Nie można go również traktować , jako super izby – izby nadrzędnej nad Sejmem i Senatem. Zgromadzenie Narodowe tworzą posłowie i senatorowie obradujący wspólnie. Posłowie i senatorowie są automatycznie członkami Zgromadzenia. Posiadają takie same prawa i obowiązki. Każdy z nich ma prawo do głosu, a każdy głos jest równy sobie Posłów jest 460, a senatorów 100, Zgromadzenie Narodowe liczy więc 560 członków.

Obrady Zgromadzenia Narodowego zwołuje Marszałek Sejmu w drodze postanowienia. Obradom Zgromadzenia Narodowego przewodniczy Marszałek Sejmu , a w jego zastępstwie Marszałek Senatu . Parlamentarzyści podczas posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są sobie równi (brak rozróżnienia na posłów i senatorów). Zgromadzenie nie ma określonego harmonogramu posiedzeń, działa jednak na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu; jest zwoływane jedynie do wypełnienia którejś z kompetencji określonych w Konstytucji (art. 114 ust. 1 Konstytucji):

• przyjęcia przysięgi (art. 130 Konstytucji),

• uznania trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia (głosami 2/3 ustawowej liczby parlamentarzystów - art. 131 ust. 2 pkt 4 Konstytucji),

• postawienia prezydenta RP w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu (wniosek 140 członków Zgromadzenia, do podjęcia uchwały głosami 2/3 głosów - art. 145 ust. 2 Konstytucji),

• wysłuchania orędzia prezydenta RP skierowanego do Zgromadzenia Narodowego (art. 140 Konstytucji), bez możliwości debaty.

• uchwalenia regulaminu Zgromadzenia Narodowego(art. 114 ust. 2 Konstytucji) (zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy członków, o ile własną uchwałą nie zmienią trybu)

Wszystkie obecne kompetencje, poza uchwalaniem regulaminu Zgromadzenia Narodowego, dotyczą urzędu Prezydenta RP , jednak w latach 1992 - 1997 Zgromadzenie Narodowe miało dodatkowo kompetencję uchwalenia Konstytucji .Wprowadzone ponownie do polskiego systemu organów władzy Prezydenta , Zgromadzenie Narodowe dokonało w dniu 19 lipca 1989 r. wyboru jedynego prezydenta PRL (Wojciech Jaruzelski).

Obsługę techniczną i kancelaryjną Zgromadzenia Narodowego zapewnia Kancelaria Sejmu .