Sejm
Art. 95. Konstytucja Rzeczyposlitej Polskiej
1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.
2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.
Art. 96.
1. Sejm składa się z 460 posłów.
2. Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.
Art. 98.
1. Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje.
Funkcje Sejmu
Funkcja ustawodawcza:
Podstawowa funkcja Sejmu, polega na stanowieniu, w drodze procedury legislacyjnej, aktów prawnych – ustaw decydujących o zasadach funkcjonowania podstawowych dziedzin życia obywateli. Materią ustawową, czyli obszarem regulowanym przez ustawę, mogą być m.in.: prawa i wolności obywatelskie, organizacja i działanie najważniejszych organów państwa, system wydatków i dochodów budżetu państwa (ustawa budżetowa), prawo karne. Ponadto Sejm w drodze ustawy upoważnia Prezydenta RP do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowych. W ramach tej funkcji można także wyróżnić funkcję ustrojodawczą, tj. stanowienie norm konstytucyjnych, najważniejszych i podstawowych dla danego systemu prawa;
Funkcja kontrolna:
Druga podstawowa funkcja Sejmu, polega na możliwości samodzielnego ustalania przez Sejm stanu faktycznego w sprawach dotyczących
Rady Ministrów oraz podporządkowanej mu administracji, a także podstawowych dziedzin życia społecznego i porównywania go ze stanem nakazanym przez prawo. W ramach swych uprawnień Sejm może żądać informacji w danej sprawie od członka rządu w formie pisemnej lub ustnej na posiedzeniu Sejmu lub komisji. Wniosek o przedstawienie informacji bieżącej przez członka Rady Ministrów na posiedzeniu Sejmu ma prawo złożyć klub albo grupa 15 posłów. Wynikiem tej kontroli są wyrażane przez Sejm oceny postępowania, opinie, dezyderaty i sugestie, które nie są prawnie wiążące. Konsekwencją ocen mogą być jednak takie działania, jak odwołanie danej osoby ze stanowiska państwowego, np. ministra na skutek wyrażenia w stosunku do niego wotum nieufności. W ramach realizowania funkcji kontrolnej Sejm debatuje corocznie nad wykonaniem przez rząd ustawy budżetowej, opierając się na opinii Najwyższej Izby Kontroli, a efektem dokonanej oceny jest udzielenie bądź nieudzielenie absolutorium dla rządu. Sejm rozpatruje też sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, jak również wysłuchuje corocznej informacji Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela;
Funkcja kreacyjna:
Polega na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu organów konstytucyjnych państwa oraz osób, które wchodzą w skład tych organów, a także egzekwowaniu ich odpowiedzialności.Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu, udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Ponadto Sejm, za zgodą Senatu, powołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich i Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, a na wniosek Prezydenta RP Sejm powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Sejm powołuje również członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Polityki
Organy Sejmu
Marszałek Sejmu
W polskiej tradycji parlamentarnej zasada, zgodnie z którą obradom izby poselskiej przewodniczy wybierany spośród posłów Marszałek
Sejmu sięga XVI w. We współczesnym Sejmie Marszałek jest wybierany na pierwszym posiedzeniu Sejmu, spośród kandydatów zgłoszonych przez grupę co najmniej 15 posłów. Sejm dokonuje wyboru Marszałka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Wybór Marszałka Sejmu przeprowadza Marszałek Senior, powoływany przez Prezydenta RP spośród najstarszych wiekiem posłów. Symbolem władzy i godności Marszałka Sejmu jest laska marszałkowska. Poprzez trzykrotne uderzenie nią o podłogę Marszałek otwiera i zamyka obrady. Marszałka Sejmu, w zakresie przez niego określonym, zastępują wicemarszałkowie Sejmu. Nie są oni jednak, tak jak Marszałek, organami Sejmu, ponieważ nie mają żadnych własnych kompetencji.
Prezydium Sejmu
Prezydium Sejmu tworzą Marszałek i wicemarszałkowie Sejmu. Tradycyjnie skład tego kolegialnego organu Sejmu odzwierciedla zróżnicowanie polityczne izby – w Prezydium reprezentowani są zarówno posłowie ugrupowań wspierających rząd, jak również opozycja polityczna. W posiedzeniach Prezydium Sejmu bierze udział z głosem doradczym Szef Kancelarii Sejmu. Marszałek Sejmu może zaprosić na posiedzenie Prezydium Sejmu również inne osoby. Prezydium Sejmu jest drugim, obok Marszałka Sejmu, organem kierowniczym Sejmu.
Komisje Sejmowe
Komisje sejmowe są organami pomocniczymi Sejmu. Zajmują się one rozpatrywaniem i przygotowywaniem spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu oraz wyrażaniem opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka Sejmu lub Prezydium Sejmu. Chodzi w szczególności o prace legislacyjne nad projektami ustaw, czy też prace nad wnioskami kierowanymi do Sejmu. Ze względu na to, że część problemów nie może być w pełni i w sposób efektywny przedyskutowana i przeanalizowana na posiedzeniu plenarnym, konkretne rozwiązania są wypracowywane i przygotowywane w komisjach.
Konwent Seniorów
Konwent Seniorów jest organem kierowniczym Sejmu o charakterze opiniodawczym, jego rozstrzygnięcia nie są prawnie wiążące. Do najważniejszych zadań Konwentu należy opiniowanie: projektów planów prac Sejmu, projektów porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu oraz ich terminów, wniosków co do trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego posiedzenia Sejmu oraz wniosków co do wyboru przez Sejm jego organów. Uprawnienia Konwentu obejmują również opiniowanie zadań i przebiegu pracy Kancelarii Sejmu oraz innych spraw przekazanych przez Marszałka lub Prezydium Sejmu.
