Organizacje pozarządowe

Art. 1. Konstytucji RP

Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.

Jedną z podstawowych form aktywności obywatelskiej jest także członkostwo w organizacjach , zrzeszanie się w celu rozwiązywania określonych problemów społecznych. Określenie „organizacja pozarządowa” jest bezpośrednim tłumaczeniem angielskiego terminu non-governmental organisation.(NGO) W Polsce używane są takie określenia, jak organizacje społeczne czy organizacje obywatelskie. W polskim prawie definicję ustawową organizacji pozarządowej zawiera art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. zgodnie z którym organizacjami pozarządowymi są, nie będące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia, ale również w szerszym rozumieniu związki zawodowe, organizacje samorządu gospodarczego i zawodowego.

 Funkcjonowanie organizacji pozarządowych regulują przepisy ustaw:

• Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

• Ustawa prawo o stowarzyszeniach

• Ustawa o fundacjach

 Trzeci sektor to określenie , nawiązuje do podziału aktywności społeczno-gospodarczej nowoczesnych państw demokratycznych na trzy sektory. Pierwszy sektor to administracja publiczna, określana też jako sektor państwowy. Drugi sektor to sfera biznesu, czyli wszelkie instytucje i organizacje, których działalność jest nastawiona na zysk, nazywany też sektorem prywatnym. Trzeci sektor to ogół prywatnych organizacji, działających społecznie i nie dla zysku, czyli sektor pozarządowy. Czasami mówi się też o istnieniu czwartego sektora, który miałby reprezentować oddolne inicjatywy obywatelskie, niesformalizowane i spontaniczne. (Jednorazowe spontaniczne akcje poparcia dla sprawy lub pomocy potrzebującym np pomoc dla ofiar klęsk żywiołowych)

Do roli organizacji pozarządowych można zaliczyć: budowę kapitału społecznego przez tworzenie sieci powiązań międzyludzkich, mobilizację grup społecznych i jednostek do większej aktywności obywatelskiej, politycznej, kulturalnej, artystycznej czy religijnej Oprócz wspomnianych, ważną rolą organizacji społecznych jest dostawa usług, nieopłacalnych z punktu widzenia sektora prywatnego oraz takich, których nie jest w stanie, z racji braku odpowiednich narzędzi, dostarczyć państwo.

Zakres działania organizacji pozarządowych

W Polsce najwięcej organizacji pozarządowych działa w obszarze :

• sport, turystyka, rekreacja i hobby

• kultura i sztuka

• edukacja i wychowanie

• usługi socjalne i pomoc społeczna

• ochrona zdrowia

• rozwój lokalny

W Polsce najpopularniejszymi, formami prawnymi, w których działają organizacje pozarządowe są fundacje i stowarzyszenia.

Podstawowym aktem prawnym regulującym tworzenie i funkcjonowanie stowarzyszeń jest ustawa z dn. 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach. Stowarzyszenie jest korzystną formą prawną dla grupy osób, które maja wspólny cel lub problem i chcą podjąć wspólne działanie o charakterze sformalizowanym. Członkowie stowarzyszenia samodzielnie określają swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwalają akty wewnętrzne dotyczące jego działalności, opierając ją na pracy społecznej członków. Nadzór nad działalnością stowarzyszeń należy do starosty właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia

Ustawa Prawo o stowarzyszeniach wyodrębnia dwa główne rodzaje stowarzyszeń stoarzyszenia rejestrowe i stowarzyszenia zwykłe.

Społeczeństwo obywatelskie

Art. 1. Konstytucji RP

Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli.

Art. 2.

Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

 Mianem społeczeństwa obywatelskiego określa się takie społeczeństwo, w którym do minimum ograniczona jest ingerencja władzy politycznej w życie obywateli. Obywatele świadomie uczestniczą w życiu publicznym, są aktywni i odpowiedzialni, posiadają zdolność samoorganizacji oraz określania i osiągania wyznaczonych celów. W Polsce najważniejszym dokumentem jest Konstytucja, która zapewnia nie tylko wolność i równość obywatelską , ale również swobodę zakładania i działalności partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń oraz fundacji. Krótko mówiąc obywatela mają zdolność do samoorganizowania.Społeczeństwo obywatelskie obejmuje dwa obszary: obywatelską aktywność grupową – działalność organizacji pozarządowych, wspólnot lokalnych i samorządowych, nieformalnych grup i ruchów społecznych oraz świadomość obywatelską .Wyznacznikiem społeczeństwa obywatelskiego jest istnienie rozmaitych organizacji pozarządowych, których celem jest działanie w sferze publicznej i dla dobra wspólnego. Istotnym składnikiem takiego społeczeństwa jest także autentyczny samorząd lokalny. Społeczeństwo obywatelskie to idea instytucjonalnego i ideologicznego pluralizmu, który zapobiega ustanowieniu monopolu władzy i prawdy oraz stanowi przeciwwagę dla instytucji centralnych, które chociaż są konieczne, to w wypadku nie poddawania ich kontroli społecznej mogłyby zdobyć taki monopol. Społeczeństwo obywatelskie może działać niezależnie od instytucji państwowych, co nie oznacza, że ma z nimi rywalizować.

 Cechy charakteryzujące społeczeństwo obywatelskie

• Samodzielność – społeczeństwo potrafi sprawnie funkcjonować w sposób niewymagający ingerencji władz.

• Zdolność do obrony – w razie zagrożeń samodzielnie podejmie stosowne kroki. Na przykład zorganizuje się do walki z żywiołem.

• Umiejętność pokonywania problemów – samodzielnie rozwiązywanie trapiących je problemów. Istnieją liczne fundacje, prowadzące różnoraką działalność – pomagające niedożywionym, ubogim, samotnym,chorym, zakupując nowoczesny sprzęt medyczny itp.

• Wydajność i samodzielność gospodarcza – obywatele tworzą własne, dobrze prosperujące firmy, co przynosi rozwój gospodarczy i intelektualny.

• Spełnienie – skuteczne, sensowne działanie dające satysfakcję poszczególnym członkom społeczeństwa, a ono samo funkcjonuje harmonijnie.

 Instuytucje charakterystyczne dla społeczeństwa obywatelskiego

• organizacje pozarządowe

• organizacje pożytku publicznego

• związki zawodowe

• grupy kulturowe i religijne

• organizacje charytatywne

• media

• zrzeszenia fachowców

• organizacje konsumenckie

• kluby sportowe i towarzyskie